Wat is er nodig voor een veilige omgang met elkaar op het werk?
Een veilige werkomgeving is niet vanzelfsprekend en begint met bewustwording van de menselijke interacties én de grenzen bij samenwerken. Het is belangrijk dat iedere medewerker in je organisatie zich bewust is wat veiligheid betekent, zich veilig voelt én een actieve rol inneemt in het veilig houden van de werksituatie. Als dat het geval is, dan kun je echte gesprekken aangaan. Die helpen om fysieke, mentale en sociale veiligheid op het werk verder te bevorderen.
Meerdere opties om met een onveilige situatie om te gaan
We kunnen op het werk allemaal met gevoelens van onveiligheid te maken krijgen. In een gesprek, tijdens een vergadering, op de gang, in de lift of online. Het zijn situaties die vaak veel vragen oproepen. Is het gevoel van jou of van de ander(en)? Kom je in actie of niet? Kun je op hulp en steun rekenen? Ga je vechten, vluchten, bevriezen of durf je het echte gesprek aan te gaan? Dit zijn herkenbare vragen bij onveiligheid. Realiseer je dat er altijd meerdere opties zijn om met een onveilige situatie om te gaan.
Voel je je comfortabel genoeg om iets te doen? Ga je erop af? Of, is het makkelijker en misschien zelfs wel veiliger om niets te doen? Hoe bied je Eerste Hulp Bij Onveiligheid (EHBO) voor de ander? En, wat doe je als je jezelf niet comfortabel voelt op je werk? Maak je het bespreekbaar? Met wie? Wat mag je van je collega’s verwachten? Hoe kun je goed voor jezelf zorgen in een onveilige werksituatie?
De ontvanger bepaalt
In de praktijk onder- of overschatten we vaak wat de gevoelsmatige impact is op onszelf en op de ander van uitspraken, gedrag of gebeurtenissen. Wat voor de één voelt als een futiliteit, kan voor de ander een groot gevoel van onveiligheid geven. Of sterker nog, wat voor ons een directe en duidelijke boodschap is die veel veiligheid biedt, kan voor de ander voelen als een persoonlijke afwijzing.
Je leiderschapsstijl, je plek in de organisatie, de wijze, toon en de intensiteit van uitspraken en gedragingen, de mate waarin medewerkers zich geïsoleerd of gesteund voelen en ook eerdere levens- en werkervaringen zijn allemaal factoren die bepalen hoe we met een onveilige werksituatie omgaan. En hoe we ontvangen, bepaalt de impact.
Het échte gesprek
In gezonde organisaties is het échte gesprek de sleutel om het veilige contact met elkaar aan te gaan en dat te blijven doen. Juist bij meningsverschillen en bij gevoelens van onveiligheid, irritatie, en machteloosheid. Immers uit contact gaan, leidt per definitie tot een toename van onveiligheid. Het aangaan van het echte gesprek vraagt moed en lef. Als leidinggevende met de juiste coachingsvaardigheden kan je hier veel in betekenen. Jij kan medewerkers leren om het échte gesprek aan te gaan.
“Een heldere grens is de basis voor een veilige verbinding”
Vier factoren die noodzakelijk zijn om veilig samen te werken
Als coachend leidinggevende zorg je voor vier belangrijke voorwaarden die noodzakelijk zijn om medewerkers veilig met elkaar te laten samenwerken.
- Succesvol begrenzen
Je leert medewerkers dat ze mogen begrenzen in de omgang met elkaar en hoe ze dat doen. Daarnaast zorg je dat grenzen voortdurend gecommuniceerd en geactualiseerd worden.
- De WEL-oké-mindset
Deze mindset geeft medewerkers de ruimte om duidelijk te maken wat ze WEL oké vinden. Door hier effectief over te communiceren, voorkom je ruis op de lijn en is het voor alle collega’s helder wat iemand wel en wat niet wil. Als leidinggevende kun je medewerkers coachen om een actieve rol in de Winnaarsdriehoek in te nemen en de Dramadriehoek te voorkomen.
- De ‘Ik-heb-nodig’- en ‘wat heb jij nodig’-vragen
Het is belangrijk dat medewerkers kraakhelder aangeven wat ze nodig hebben om zich prettig op het werk te voelen en om collega’s te bevragen wat zij nodig hebben om zich veilig te voelen. Als leidinggevende vervul je een permissieve rol om behoeften te uiten tijdens het samenwerken.
- E.H.B.O: Eerste Hulp Bij Onveiligheid
Je leert medewerkers gebruik te maken van de EHBO-toolkit. Wat kunnen ze doen als hun grenzen overschreden zijn of als ze, per ongeluk, de grenzen van collega’s hebben overschreden? Als coachend leidinggevende kun je de veiligheid herstellen.
Kortom, als leidinggevende faciliteer je een omgeving waarin het heel gebruikelijk is dat medewerkers vragen en checken bij elkaar wat de impact van een bepaalde uitspraak of gebeurtenis is geweest. En als het hunzelf betreft, dan geven ze uiting aan hoe uitspraken en gebeurtenissen binnenkomen en hoe ze die ervaren: veilig of onveilig.
Wil je meer weten over teamcoaching, succesvol begrenzen en het voorkomen van conflicten en angstculturen?