Van stress naar groei
Stress kan negatief zijn en ten koste van jezelf en anderen gaan. Stress kan ook positief zijn en ten bate van jezelf en anderen gaan. In deze blog staan we met je stil hoe je eenvoudig stress- en burn-outsignalen kunt herkennen. We leggen uit hoe je stress eenvoudig tastbaar en hanteerbaar maakt. De inzichten helpen je om te bepalen waar je je focus op wilt leggen en op welk gebied je aandacht te geven hebt.
Wanneer ontstaat stress bij je? Wanneer voel je angst, onzekerheid of twijfel? Stressgevoelens ontstaan in tijden van verandering. Voor de meeste mensen zijn ze tijdelijk van aard. Voor sommigen zijn stressgevoelens langdurig of chronisch. Je grip op het bestaande brokkelt af, met als risico dat je je eigen regie verliest. Dit kan heel geleidelijk verlopen. Je merkt niet of nauwelijks dat er verandering gaande is in je leven of werk. Totdat je geconfronteerd wordt met ziekte, burn-out, een echtscheiding, een conflict met je leidinggevende of een ontslag. De oorzaak van stress kan ook een acute verandering zijn, zoals een plotseling verlies van een vriend of klant, een overlijden, ongeval, een maatschappelijke of economische crisis.
Hoe meer stress, angst en onzekerheid je ervaart, hoe krampachtiger je wordt. En hoe meer kramp er is, hoe moeilijker het wordt om open te staan en helder en positief te denken. Dit geldt voor wat je voelt, voor wat je echt wilt én voor alle mogelijkheden die er zijn om met veranderingen en hobbels op je pad om te gaan. Door een krampachtige houding kom je steeds meer in een overlevingsmodus. En je kunt al ruimschoots voordat je het doorhebt aan deze kramp gewend raken. De overlevingsmodus gaat dan zo ‘normaal’ voelen dat het ‘schijnveiligheid’ geeft. Je ziet dit bij mensen individueel, in relaties, in samenwerkingsverbanden, in gezinnen, bij teams, bedrijven en organisaties. Vaak heeft het negatieve effecten op hun geluk, plezier, vitaliteit en prestaties. Overspanning of een burn-out zijn de gevolgen.
De signalen van stress en burn-out
Het is verbazend én begrijpelijk hoe vaak mensen hun stresssignalen miskennen. Verbazend omdat er zoveel bekend is over stress. Begrijpelijk, omdat veel mensen meestal niet eerder te maken hebben gehad met hun eigen grenzen. Ze hebben er wel over gehoord, gelezen en misschien er zelfs over gesproken. Maar hebben ze nog niet gevoeld. Hoe stresssignalen echt voelen en wat deze betekenen, is dan totaal nieuw voor ze. Ze kennen en herkennen eenvoudigweg hun stresssignalen niet. Dit geldt bij zowel bij positieve, als negatieve stress.
Als je de oorzaken van je stressgevoelens open kunt waarnemen en herkennen, kun je direct en makkelijk handelen. We staan even stil bij het woord herkennen. Het woord ‘her-kennen’ maakt meer duidelijk als je het verbindingsstreepje zichtbaar maakt tussen ‘her’ en ‘kennen’. Het woord zegt dat je eerst iets hebt leren ‘kennen’, voordat je het kan ‘her-kennen’. Een arts herkent bijvoorbeeld in de röntgenfoto direct welk bot of gewricht gefotografeerd is en of er een breuk aanwezig is. Hij kent ook de beperkingen van een röntgenfoto en zal, zo nodig, een aanvullende CT- of MRI-scan aanvragen. Dit stelt hem in staat om adequaat te handelen. Een leek daarentegen ‘herkent’ het bot niet en ‘ziet’ de breuk niet. Dat heeft hij niet geleerd. Hij kan het bot en de breuk dus niet ‘her-kennen’.
Het is goed om je eerste stresssignalen direct te kunnen herkennen en erkennen. Het komt in alle drukte echter vaak voor dat je je stresssignalen wegdrukt. Zoals je dat ook doet bij de geluidsoverlast van je buurman. Je gaat door met waar je mee bezig bent. Je stress stapelt zich op, soms jarenlang. Je gaat het steeds meer voelen als een last. Stresssignalen en gevoelens van stress bij jezelf herkennen is een kunst op zich. Het vraagt dat je regelmatig stilstaat bij je zintuiglijke waarnemingen en je gevoelens. Het vraagt dat je open, eerlijk en nieuwsgierig durft én kunt kijken naar jezelf. Hoelang verdraag je het geluid van je buurman al en wat doet het met je? Hoe vermoeid ben je van jarenlang hard werken? Wat doet het met je om in een conflict met je leidinggevende te verkeren? Hoe voelt het als een dierbare ernstig ziek is? Welke impact heeft de weerstand van je team op jou als leidinggevende? Hoe ervaar je het als je baan op de tocht staat?
Bij stresssignalen en gevoelens van stress geldt hetzelfde. Pas als je geleerd hebt ze te ‘kennen’, te ‘lezen’ of te ‘voelen’, zul je ze kunnen ‘her-kennen’. Als je weet wat het beeld van je stress-röntgenfoto je zichtbaar maakt en je beperkingen kent, kun je adequaat en effectief handelen. Zo nodig met aanvullende ondersteuning van een arts, coach, therapeut of adviseur. Je leert en weet wat de veroorzakers of bronnen zijn van je stress en waar de ‘breuken’ zitten om je balans te herstellen.
Positieve en negatieve stress
Het is helemaal niet zo gek dat je regelmatig geconfronteerd wordt met momenten of periodes waarin je tegen je grenzen aanloopt. Bijvoorbeeld als veranderingen op meerdere vlakken tegelijk plaatsvinden. En zeker als de impact van de verandering groot of intens is. Deze momenten zullen je positieve of negatieve stress bezorgen.
Positieve stress levert je meer energie op dan het je kost. Gek genoeg kun je ook dan tegen je grenzen aanlopen. De vraag is namelijk of je alle positiviteit kunt behappen en ontvangen. Er zijn mensen die omgeven zijn door heel veel positieve energiebronnen en toch in een burn-out raken. Soms alleen doordat zij moeite hebben met ontvangen. Ze hebben een groeisprong te maken in het ontvangen. Bijvoorbeeld door meer, intenser of anders te leren ontvangen. Signalen van positieve stress zijn onder meer enthousiasme, zin hebben om je doelen te realiseren en activiteiten aan te gaan die je energie geven.
Bij negatieve stress kosten veranderingen meer energie dan ze opleveren. Je voelt je leeg getrokken, je ontploft of twijfelt plotseling. Je bent tegen je grenzen aangelopen, ten koste van jezelf en mogelijk anderen. Je hebt een groeisprong te maken naar een nieuwe balans. Signalen van negatieve stress zijn onder meer gevoelens van vermoeidheid, slecht slapen en (beginnende) lusteloosheid. Misschien zie je op tegen je werkzaamheden, je dagelijkse routines, besprekingen of vergaderingen. Of andersom; je gaat liever werken dan dat je thuis met je partner en gezin activiteiten onderneemt.
Positieve stress
Enthousiasme
Doelen realiseren
Activiteiten doen
Een deadline halen
Verliefdheid
Negatieve stress
Vermoeidheid
Slecht slapen
Lusteloosheid
Irritatie
Onzekerheid
Van stress naar groei, een nieuwe balans
Hoe doorbreek je kramp en stress? En wat wil je ervoor in de plaats, juist als de kramp zo normaal voelt? Deze vragen zullen waarschijnlijk bij je opkomen. Het zijn vragen met uiteindelijk één antwoord: de sleutel ligt in jouw zelfbewustzijn en bij je levensvaardigheden. Als je diepgaande inzichten hebt in de veranderingen waar je bloot aan staat; wanneer je zelfbewust weet hoe je op veranderingen reageert én wanneer je weet welke onbegrensde mogelijkheden voorhanden zijn om problemen op te lossen en doelen te bereiken, kun je je regie in handen houden in je leven en in je werk. Hoe meer je bovendien de regie in handen hebt, hoe beter je in staat bent om je (levens)doelen te realiseren vanuit innerlijke rust: je bent in balans. Je kunt tegenslagen verdragen en accepteren. Je kunt ruimte creëren om te groeien en ontwikkelen. Dat is een mooi besef!
Wil je meer leren over positieve en negatieve stress? In de opleiding Je Nieuwe Balans leren we je aan de hand van 5 modules, hoe je de groeisprong maakt van stress naar balans en innerlijke rust. De oefeningen in deze modules geven je een heel mooi inzicht in wat je groei remt, welke ‘ballonnen’ je opblaast om aan alles wat op een dag van je gevraagd wordt te kunnen bolwerken. Je leert je kernwaarden ontdekken, en daarmee je Echte Ik. Je gaat aan de hand van video’s, uitleg en oefeningen aan de slag. Je wordt je bewust van besluiten die je in je verleden genomen hebt, maar die inmiddels achterhaald zijn. Je leert er de juiste lessen uit mee te nemen, en datgene wat je niet meer nodig hebt, en je remt in je groei, de juiste plek te geven. In de laatste module werk je aan een winnend toekomstplan en breng je heel duidelijk in beeld welke stappen je te nemen hebt om je doelen te behalen. De modules worden bekrachtigt doordat je de oefeningen en opdrachten maakt in je Persoonlijk Leerboek Mijn Nieuwe Balans. Dit is een uniek onderdeel in deze opleiding, waarin je al jouw ideeën, visies, herinneringen, leerpunten, eyeopeners, uitwerkingen van opdrachten en stof tot nadenken verzamelt en uitwerkt tot jouw eigen boek. Je bekrachtigt hiermee jouw Nieuwe Balans!